In a landmark judgment, the Supreme Court today (November 14) held that former President Gotabaya Rajapaksa, former Prime Minister Mahinda Rajapaksa, former Finance Minister Basil Rajapaksa, former Governors of the Central Bank of Sri Lanka, Prof W.D Lakshman and Ajith Nivard Cabraal, former Secretary to the Treasury S.R. Attygala, former Monetary Board, and former Secretary to the President Dr. P.B. Jayasundera violated the public trust and breached Article 12 (1) of the Constitution, in their administration of the economy, leading to the economic crisis in the country.
The Court made some key observations in its judgment –
- The conduct of Respondents directly contributed to the results that led to the crisis situation.
- Respondents ought to have known and should have taken actions to resolve matters that negatively impacted the economy and not further aggravating the impact and are responsible to act in the best interest of the country
- Public officers have a responsibility to discharge their duties in the best interest of public.
- Respondents are bestowed high power to uphold public trust and are duty-bound to discharge duties according to Directives of the Constitution.
- Respondents cannot shirk responsibility by merely stating that the decisions they took were policy decisions.
- It was within full power of Respondents to prevent such calamity as they had full knowledge.
- It is clear that they did not act and take all measures to remedy the situation in the public interest.
- Cumulative actions and inactions by Respondents led to the debacle.
- The public trust reposed in Respondents was not a higher one and is bestowed on all officers, and therefore Respondents were obliged to act in a responsible manner.
- Actions, omissions and conduct of Respondents contributed to the economic crisis.
Transparency International Sri Lanka (TISL), along with co-petitioners Chandra Jayaratne, Jehan CanagaRetna and Julian Bolling, filed this Fundamental Rights Petition (SC/FRA/212/2022) on June 17, 2022, calling for action against persons responsible for the economic crisis in Sri Lanka. It was filed in the public interest, considering the lack of accountability and transparency in high level decision-making that has brought Sri Lanka to its knees.
On the request of Respondents, the Court took up the petition along with another petition (SCFR 195/2022) which was similar in nature.
The case was heard before a five-judge bench comprised of Chief Justice Jayantha Jayasuriya, PC, B. P. Aluwihare, PC, Priyantha Jayawardena, PC, and Vijith K. Malalgoda, PC, and Murdu N. B. Fernando, PC. The decision was a 4-1 split, with Justice Priyantha Jayawardena, PC dissenting.
Given that Petitioners came to Court in the interest of public and did not seek compensation for themselves, the Court was not inclined to order compensation other than costs incurred by Petitioners.
The petition by TISL, Chandra Jayaratne, Jehan CanagaRetna and Julian Bolling claimed that the respondents named in the petition were directly responsible for the unsustainability of Sri Lanka’s foreign debt, its hard default on foreign loan repayments and the current state of the economy of Sri Lanka. The petitioners called for the respondents to be held accountable for their illegal, arbitrary and unreasonable acts or omissions which culminated in the unprecedented crisis.
The Petitioners argued that the fundamental rights of the citizens to equality, freedom of expression and the right to information guaranteed under the Constitution had been violated through the actions or inactions of the respondents, among other rights.
It added that the actions and inaction of the respondents led to the shortages of food, medicine, fuel and LP Gas in the country, victimising the entire population in an unprecedented manner.
The petition highlighted that the reduction in Government revenue caused by the tax breaks, failure to reverse the tax breaks, the decision to continue servicing sovereign debt without any restructuring, and the refusal to seek the assistance of the IMF were among the main factors that caused the economic crisis.
Chandaka Jayasundera, PC, appeared for the Petitioners along with S.A. Beling, Chinthaka Fernando, Sayuri Liyanasuriya and Manisha Dissanayake.
හිටපු ජනපති, හිටපු අගමැති ඇතුළු ඉහළ නිලධාරීන් ආර්ථික අර්බුදයට වගකිව යුතු බවට ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය තීන්දු කරයි
හිටපු ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ, හිටපු අග්‍රාමාත්‍ය මහින්ද රාජපක්ෂ, හිටපු මුදල් අමාත්‍ය බැසිල් රාජපක්ෂ, ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ හිටපු අධිපතිවරුන් වන මහාචාර්ය ඩබ්ලිව්.ඩී ලක්ෂ්මන් සහ අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල්, හිටපු භාණ්ඩාගාර ලේකම් එස්.ආර්. ආටිගල, හිටපු මුදල් මණ්ඩලය සහ හිටපු ජනාධිපති ලේකම් ආචාර්ය පී.බී. ජයසුන්දර යන අය ආර්ථිකය නිසිලෙස කළමනාකරණය නොකිරීම හෙතුවෙන් රටේ ආර්ථිකය අර්බුදයකට මඟ පෑදීම හරහා මහජන විශ්වාසය හා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 12 (1) වගන්තිය කඩ කර ඇති බවට, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය අද (නොවැම්බර් 14) සුවිශේෂී තීන්දුවක් ලබා දෙන ලදි.
අධිකරණය සිය තීන්දුවේ දක්වා ඇති ප්‍රධාන නිරීක්ෂණ කිහිපයක් පහත පරිදි වේ.
- අර්බුදකාරී තත්ත්වයට තුඩු දුන් කරණා වලට වගඋත්තරකරුවන්ගේ හැසිරීම සෘජුවම බලපෑවේය.
- වගඋත්තරකරුවන් දැනුම්වත් වී සිටිය යුතු අතර, ඔවුන් රටේ යහපත වෙනුවෙන් ක්‍රියා කිරීමට වගකීමෙන් බැඳී ඇත. ඒ අනුව, ආර්ථිකයට අහිතකර ලෙස බලපාන කරුණු විසඳීමට සහ අහිතකර බලපෑම් තවදුරටත් උග්‍ර නොකිරීමට ඔවුන් ක්‍රියා කළ යුතුව තිබුණි.
- මහජන සුබසිද්ධිය ප්‍රමුඛ කොට තම රාජකාරිය ඉටු කිරීමට රාජ්‍ය නිලධාරීන්ට වගකීමක් ඇත.
- මහජන විශ්වාසය තහවුරු වන අයුරින් ක්‍රියා කිරීම සඳහා වගඋත්තරකරුවන්ට ඉහළ බලතල ලබා දී ඇති අතර, ඔවුන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ විධි විධාන අනුව රාජකාරි ඉටු කිරීමට බැඳී සිටී.
- තමන් ගත් තීරණ ප්‍රතිපත්තිමය තීරණ යැයි පවසමින් වගඋත්තරකරුවන්ට වගකීමෙන් මිදිය නොහැක.
- වගඋත්තරකරුවන් පැවති තත්ත්වය මනා ලෙස දැන සිටි බැවින්, එවැනි විපතක් වැළැක්වීමට ඔවුන්ට පූර්ණ බලයක් පැවතුනි.
- මහජන යහපත වෙනුවෙන් පැවැති තත්ත්වයට පිළියම් යෙදීමට වගඋත්තරකරුවන් ඔවුන්ට ගත හැකිව තිබූ සියලු ක්‍රියාමාර්ග නොගත් බව පැහැදිලිය.
- වගඋත්තරකරුවන්ගේ ක්‍රියාවන් සහ ඔවුන් සුදුසු පරිදි ක්‍රියාත්මක නොවීම නිසා අර්බුද තත්ත්වයක් ඇති විය.
- මහජන විශ්වාසය රැකීම සියලු රාජ්‍ය නිලධාරින්ට පොදුය. එබැවින්, වගඋත්තරකරුවන් මීට වඩා වගකීමෙන් ක්‍රියා කිරීමට බැඳී ඇත.
- වගඋත්තරකරුවන්ගේ ක්‍රියාවන්, අතපසුවීම් සහ හැසිරීම් ආර්ථික අර්බුදයට මූලික හේතු විය.
ට්‍රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටනැෂනල් ශ්‍රී ලංකා ආයතනය (TISL) සහ තවත් තිදෙනෙකු එක්ව, ශ්‍රී ලංකාවේ වත්මන් ආර්ථික අර්බුදයට වගකිව යුතු පුද්ගලයන්ට එරෙහිව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සමක් 2022 වසරේ ජූනි 17 වන දින ගොනු කරන ලදි. විනිවිදභාවයකින් සහ වගවීමකින් තොරව ඉහළ පෙළේ තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලිය හේතුවෙන් ශ්‍රී ලංකාව අද පත්ව ඇති තත්ත්වය සැලකිල්ලට ගෙන, මහජන සුබසිද්ධිය අරමුණු කර ගෙන මෙම පෙත්සම ගොනු කරන ලදී.
වගඋත්තරකරුවන්ගේ ඉල්ලීම මත, අදාළ පෙත්සම ඒ හා සමාන ස්වභාවයක් ඇති වෙනත් පෙත්සමක් (SCFR 195/2022) සමඟ අධිකරණයේ විභාගයට ගන්නා ලදී.
අගවිනිසුරු ජයන්ත ජයසූරිය, ජනාධිපති නීතිඥ බී.පී අලුවිහාරේ, ජනාධිපති නීතිඥ ප්‍රියන්ත ජයවර්ධන, ජනාධිපති නීතිඥ විජිත් කේ මලල්ගොඩ සහ ජනාධිපති නීතිඥ මුර්දු එන්.බී ප්‍රනාන්දු යන මහත්වරුන්ගෙන් සමන්විත ජ්‍යෙෂ්ඨ පංච පුද්ගල විනිසුරු මඩුල්ලක් හමුවේ මෙම නඩුව විභාගයට ගැනිණි. අධිකරණ තීරණය 4-1ක් ලෙස බෙදුණු අතර, ජනාධිපති නීතිඥ ප්‍රියන්ත ජයවර්ධන ඊට විරුද්ධ විය.
මහජන සුබ සිද්ධිය වෙනුවෙන් අධිකරණයේ පිහිට පැතීම මිස වන්දියක් ඉල්ලා නොතිබූ බැවින්, පෙත්සම්කරුවන්ට දැරීමට සිදු වූ වියදම් හැර වෙන යම් වන්දියක් වගඋත්තරකරුවන්ට නියම කිරීමට අධිකරණය පෙළඹුණේ නැත.
ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ ණය දරා ගත නොහැකි තත්ත්වයට පත් වීම, විදේශ ණය ගෙවීම පැහැර හැරීම සහ ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකය ඇද වැටුණු තත්ත්වයට, මෙහි නම් කර ඇති වගඋත්තරකරුවන් සෘජුව ම වගකිව යුතු බව TISL ආයතනය, සෙසු පෙත්සම්කරුවන් වන චන්ද්‍රා ජයරත්න, ජෙහාන් කනගරත්න සහ ජූලියන් බෝලිං සමග ඉදිරිපත් කළ පෙත්සමෙන් කියා සිටියේය. වත්මන් ආර්ථික අර්බුදයට තුඩු දුන්, අදාළ වගඋත්තරකරුවන්ගේ නීති විරෝධී, අත්තනෝමතික, අයුතු ක්‍රියා හෝ අතපසුවීම් වෙනුවෙන් ඔවුන් වග කිව යුත්තන් කළ යුතු බවට පෙත්සම ඉල්ලා සිටින ලදී.
ව්‍යවස්ථාවෙන් තහවුරු කර ඇති සමානාත්මතාව, ප්‍රකාශනයේ නිදහස සහ තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය සඳහා වන පුරවැසියන්ගේ මූලික අයිතිවාසිකම් වගඋත්තරකරුවන්ගේ ක්‍රියාවන් හෝ ක්‍රියාත්මක නොවීම් නිසා උල්ලංඝනය වී ඇති බවට පෙත්සම්කරුවන්ගේ තර්ක කරන ලදී.
වගඋත්තරකරුවන්ගේ ක්‍රියා සහ ක්‍රියාත්මක නොවීම් නිසා රටෙහි ආහාර, බෙහෙත්, ඉන්ධන සහ ගෑස් හිඟවීම් නිර්මාණය වී, මුළු මහත් ජනතාව ම පෙර නොවූ විරූ පරිදි බලපෑමට ලක් වූ බව තවදුරටත් එය සඳහන් විය.
බදු සහන හේතුවෙන් රාජ්‍ය ආදායම අඩුවීම, බදු සහන ආපසු හැරවීමට අපොහොසත් වීම, කිසිදු ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමකින් තොරව ස්වෛරී ණය දිගටම ගෙවීමට තීරණය කිරීම සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සහය ලබා ගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම ආර්ථික අර්බුදයට හේතු වූ ප්‍රධාන කරුණු අතර බව පෙත්සම මගින් පෙන්වා දී ඇත.
එස්.ඒ බෙලිං, චින්තක ප්‍රනාන්දු, සයුරි ලියනසූරිය සහ මනීෂා දිසානායක යන නීතිඥයින් සමඟ ජනාධිපති නීතිඥ චන්දක ජයසුන්දර පෙත්සම්කරුවන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටියේය.
உச்ச நீதிமன்றம் இன்று (நவம்பர் 14) ம் திகதி, பொது மக்கள் நம்பிக்கையை மீறியமை மற்றும் அரசியலமைப்பின் 12 (1) வது பிரிவை மீறியமை, மற்றும் முன்னாள் ஜனாதிபதி கோட்டாபய ராஜபக்ஷ , முன்னாள் பிரதமர் மஹிந்த ராஜபக்ஷ, முன்னாள் நிதியமைச்சர் பசில் ராஜபக்ஷ, இலங்கை மத்திய வங்கியின் முன்னாள் ஆளுநர், பேராசிரியர் டபிள்யூ.டி.லக்ஷ்மன் மற்றும் அஜித் நிவார்ட் கப்ரால், திறைசேரியின் முன்னாள் செயலாளர் எஸ்.ஆர். ஆட்டிகல, முன்னாள் நாணய சபை மற்றும் ஜனாதிபதியின் முன்னாள் செயலாளர் கலாநிதி பி.பி. ஜயசுந்தர அவர்களின் பொருளாதார நிர்வாகத்தில், நாட்டின் பொருளாதாரத்தில் நெருக்கடியை வழிவகுத்தது என ஒரு முக்கிய தீர்ப்பை வழங்கியது.
நீதிமன்றம் தனது தீர்ப்பில் உள்ளடக்கியுள்ள முக்கிய அவதானங்கள் சில கீழே குறிப்பிட்டுள்ளன.
● பிரதிவாதிகளின் நடத்தை நெருக்கடி நிலைமைக்கு நேரடியாக பங்களித்தது.
● நாட்டின் சிறந்த நலனுக்காக செயல்பட்டு பொறுப்பாக இயங்குவதுடன், பொருளாதாரத்தின் மீது எதிர்மறை தாக்கத்தை ஏற்டபடுத்தும் விடயங்களைத் தீர்ப்பதற்கு நடவடிக்கை எடுப்பதோடு, தாக்கத்தை மேலும் மோசமாக்காமல் இருக்க பிரதிவாதிகள் அறிந்திருக்க வேண்டும்.
● பொதுமக்கள் நலன் கருதி தங்கள் கடமைகளை சரியான முறையில் பணியாற்ற வேண்டிய பொறுப்பு அரச அலுவலர்களை சார்ந்ததாகும்.
● பிரதிவாதிகளுக்கு பொது மக்களின் நம்பிக்கையை நிலைநிறுத்துவதற்கு உயர் அதிகாரம் வழங்கப்பட்டிருந்தது மற்றும் அரசியலமைப்பின் வழிகாட்டுதல்களின்படி கடமைகளை ஆற்றுவதற்குக் கடமைப்பட்டவர்கள்.
● பிரதிவாதிகள் தாங்கள் எடுத்த முடிவுகளை கொள்கை முடிவுகள் எனக் கூறி பொறுப்பிலிருந்து தட்டிக்கழிக்க முடியாது.
● பிரதிவாதிகள் நிலைமையை நன்கு அறிந்திருந்ததால், அத்தகைய பேரழிவைத் தடுக்க அவர்களுக்கு முழு அதிகாரம் இருந்தது.
● பிரதிவாதிகள் பொது மக்கள் நலன் கருதி நிலைமையை சரிசெய்ய அவர்கள் எந்த நடவடிக்கைகளையும் எடுக்கவில்லை என்பது தெளிவாகிறது.
● பிரதிவாதிகலின் ஒட்டுமொத்த செயல்களும் செயலற்ற தன்மையும் நெருக்கடி நிலைமைக்கு வழிவகுத்தன.
● பொதுமக்களின் நம்பிக்கையை நிலைநாட்டுவது அனைத்து பொது அதிகாரிகளுக்கும் பொதுவானது. எனவே, பிரதிவாதிகள் மிகவும் பொறுப்புடன் செயற்பட்டிருக்க வேண்டும்.
● பிரதிவாதிகளின் நடவடிக்கைகள், புறக்கணிப்புகள் மற்றும் நடத்தை ஆகியவை பொருளாதார நெருக்கடிக்கு பங்களித்தன.
ட்ரான்ஸ்பேரன்சி இன்டர்நெஷனல் ஸ்ரீ லங்கா நிறுவனம் உட்பட இணை மனுதாரர்களான சந்திர ஜெயரத்ன, ஜெஹான் கனக ரட்ன மற்றும் ஜூலியன் பொலிங் ஆகியோருடன் இணைந்து, இலங்கையின் பொருளாதார நெருக்கடிக்கு காரணமான நபர்களுக்கு எதிராக நடவடிக்கை எடுக்கக் கோரி, அடிப்படை உரிமைகள் மனுவை (SC/FRA/212/2022) ஜூன் 17, 2022 அன்று நாட்டு மக்களின் பொது நலனின் அடிப்படையில் தாக்கல் செய்யப்பட்டது.
இந்த வழக்கு பிரதம நீதியரசர் ஜயந்த ஜயசூரிய,பி.சி, பிB .பிP. அலுவிஹாரே, பி.சி., பிரியந்த ஜயவர்தன, பி.சி., விஜித் கே. மலல்கொட, பி.சி., முர்து என்.பிB., மற்றும் பெர்னாண்டோ, பி.சி, ஆகியோர் கொண்ட சிரேஷ்ட நீதிபதிகள் ஐவரடங்கிய குழாம் முன்னிலையில் விசாரணைக்கு வந்தது. பிரதிவாதிகளின் கோரிக்கையின் பேரில், நீதிமன்றம் இயல்பில் ஒத்த இதேபோன்ற மற்றொரு (SCFR 195/2022) மனுவையும் விசாரணைக்கு எடுத்துக் கொண்டது. நீதியரசர் பிரியந்த ஜயவர்தன, பி.சி, முரண்பட்ட நிலையில், முடிவு 4-1 என பிரிக்கப்பட்டது.
பொதுமக்களின் நலன் கருதி நீதிமன்றத்திற்கு வந்த மனுதாரர்கள் தங்களுக்கு இழப்பீடு கோரவில்லை, மனுதாரர்களுக்கு ஏற்படும் செலவினங்களைத் தவிர வேறு இழப்பீடு வழங்க உத்தரவிட நீதிமன்றம் முன்வரவில்லை.
ட்ரான்ஸ்பேரன்சி இன்டர்நெஷனல் ஸ்ரீ லங்கா நிறுவனம் உட்பட சந்திர ஜயரத்ன, ஜெஹான் கனக ரட்ன மற்றும் ஜூலியன் பொலிங் ஆகியோரின் மனுவில் குறிப்பிடப்பட்டுள்ள பிரதிவாதிகள், இலங்கையின் வெளிநாட்டுக் கடன்களின் சுமை, குறித்த கடனை மீளச் செலுத்துவதில் காணப்படும் சிரமம் மற்றும் நாட்டின் தற்போதைய பொருளாதார நிலைக்கு காரணமான குறித்த பிரதிவாதிகளின் சட்டவிரோத, தன்னிச்சையான மற்றும் நியாயமற்ற நடவடிக்கைகள் அல்லது புறக்கணிப்புக்கள் தொடர்பில் இந்த மனுவில் குறிப்பிடப்பட்டுள்ள பிரதிவாதிகளே நேரடிப் பொறுப்புடையவர்கள் என குறித்த மனுவில் கூறப்பட்டுள்ளது.
குறித்த பொறுப்புவாய்ந்த நபர்களின் நடவடிக்கைகளும் அவர்களின் செயலற்ற தன்மையும் நாட்டில் தற்போது காணப்படும் உணவு, மருந்து, எரிபொருள் மற்றும் சமையல் எரிவாயு என்பவற்றின் பற்றாக்குறைக்கு வழிவகுத்துள்ளது. இந்நிலைமையானது நாட்டு மக்களை முன்னொருபோதும் இல்லாதவாறு பெரிதும் பாதித்துள்ளது.
இம்மனுவில் பொருளாதார நெருக்கடிக்கு வழிவகுத்த முக்கியக் காரணிகள் என சட்டவிரோத மற்றும் தன்னிச்சையான வரிச்சலுகைகளால் இழக்கப்பட்ட அரச வரி வருமானம், சட்டவிரோத வரிச்சலுகைகளை மீளப் பெறுவதற்கான நடவடிக்கைகளை மேற்கொள்ளத் தவறியமை, எந்தவொரு மறுசீரமைப்பு முறைமைகளும் இன்றி அரசின் இறையாண்மை கடனைத் திரும்பிச் செலுத்தும் தீர்மானம், மற்றும் பொருளாதார நெருக்கடி தீவிரமடையும் வரை சர்வதேச நாணய நிதியத்தின் உதவியை நாட மறுத்தமை ஆகியவை குறிப்பிடப்பட்டுள்ளன.
மனுதாரர்கள் சார்பில் எஸ்.ஏ.பெல்லிங், சிந்தக பெர்னாண்டோ, சயூரி லியனசூரிய மற்றும் மனிஷா திஸாநாயக்க ஆகியோருடன் ஜனாதிபதி சட்டத்தரணி சந்தக ஜயசுந்தர ஆஜரானார்.
Refer to the following documents for more information
Petitioners Written Submissions
Objections and Affidavit of PB Jayasundera, the 38th Respondent
Affidavit of the 32b and 32c Respondents – Sanjeeva Jayawardena and Ranee Jayamaha